Stress heeft bij veel mensen een negatieve lading, maar dit klopt niet. Stress van korte duur is heel goed voor je focus, prestaties en doelen die je wilt behalen. Zoals met heel veel dingen, te veel en te lange stress is schadelijk voor je. Het zorgt voor ziekte en ontrust.
Tegenwoordig zit onze maatschappij vol met verwachting om aan eisen te voldoen. Dit begint al op school waar kinderen leren dat je goede cijfers moet halen. Zonder dat we het echt door hebben werkt dit door naar psychologische stress om te presteren, werkdruk en relatieproblemen.
Terug in de tijd
Van oorsprong hadden we een aantal basale stressprikkels (stressoren): dorst, honger, koud en warm. Wanneer deze stressoren aanwezig waren dan kon de mens zich richten op het dealen met deze stress en zichzelf te leren wat effectief was om te doen. Het lichaam hier op leren reageren en zichzelf te laten aanpassen hieraan is dan ook de basis van het leren omgaan met stress.
Als we kijken naar de huidige tijd, dan is deze basis verdwenen. Externe oplossingen zijn er plenty en ons lichaam raakt lui als het hiermee moet dealen. Het lichaam hoeft er niks mee want voor het de tijd krijgt hieraan te wennen, hebben we het al opgelost.
Wat we ervoor terug hebben gekregen is hoge werkdruk, fastfood, verwachtingen, sociale media en alle prikkels die er om ons heen zijn tegenwoordig. En deze stressoren zijn overal en altijd aanwezig, dus we krijgen niet de ruimte om hiermee om te leren gaan. Een chronische disbalans treedt op en we zitten vast in het web van stress. Niet alleen psychisch maar ook fysiek heeft dit allerlei ziektebeelden tot gevolg.
Weer terug naar lang geleden: Stress was het effect van een mogelijk gevaar. Wanneer het overleven in het gedrang kwam, dan kwam de stress om de hoek kijken.
Suiker, zout en water zijn drie belangrijke voedingsstoffen waar je lichaam om vraagt bij stress. Je darmen spelen hierin een belangrijke rol.
Je darmen reageren door hun doorlaatbaarheid te vergroten. Kleine “gaatjes” zorgen ervoor dat stoffen vanuit het bloed makkelijker opgenomen kunnen worden en beter getransporteerd worden naar je spier en je hersenen. Focus en prestatie zal dus toenemen. Dit is een hele gezonde reactie, kortdurend. Herstel moet namelijk weer plaats vinden, en daar wringt nu net de schoen. Bij langdurige stress wordt de functie van de darmen dus verminderd.
Wanneer je darmen dus voor langere tijd beter doorlaatbaar zijn voor suiker, zout en water, gaat er natuurlijk ook een lichtje branden bij andere stoffen. Gifstoffen en ziekteverwekkers gaan hier ook gebruik van maken. En ook hierbij geld: voor een korte periode kan je lichaam dit prima handelen met je immuunsysteem. Bij langdurige stress is dit echter een hele intensieve belasting, het onschadelijk maken hiervan kost veel energie en gaat gepaard met ontstekingsreacties.
Normaal gesproken is je immuunsysteem overdag rustig en ’s nachts heeft het de tijd om actief te zijn, mits je in je slaap genoeg tot rust kan komen. Op deze manier bijft er balans voor activiteit overdag en heling in rust. Wanneer hersenen spieren en het immuunsysteem actief zijn, kost dit te veel energie van het lichaam.
Wanneer het immuunsysteem naast ’s avonds actief, ook overdag actief is wordt de belasting te groot. Ipv energie naar hersenen en spieren zal ook het immuunsysteem zijn aandacht vragen. Het immuunsysteem helpt je te overleven vanuit de oermens en zal dus altijd voorrang krijgen.
Het levert dus een tekort aan energie op voor je hersenen en spieren overdag.
Dus is mentale en lichamelijke vermoeidheid het gevolg. Te weinig energie voor de hersenen kunnen slaapproblemen veroorzaken. En als je niet goed slaapt word je steeds vermoeider. Ook stresshormonen kunnen de nachtrust ook direct verstoren.
Wanneer er stress ontstaat gaat je lijf meer cortisol produceren. Het slaaphormoon melatonine is de tegenhanger van cortisol. Normaal gesproken werken ze in tandem met elkaar samen: In de ochtend veel cortisol, weinig melatonine en in de avond weinig cortisol en veel melatonine.
Bij te veel cortisol in de avond wordt de werking van melatonine tegengegaan, waardoor slapen een probleem kan worden. En dus vermoeidheid gaat ontstaan.
Bij langdurige stress kan je lichaam ook nog zo gewend raken aan cortisol dat minimale reactie van je lichaam oplevert. Het is nog wel aanwezig, verminderd de melatonine maar de positieve effecten verdwijn. Het tekort aan cortisol kan ervoor zorgen dat je moe bent.
In een normale situatie heb je in de ochtend een cortisolpiek. Dit wordt de ‘Cortisol Awakening Response’ (CAR) genoemd. Je bent wakker, fris en energiek om de dag te starten.
Bij chronische stress neem zoals gezegd het effect van de cortisolproductie af en ook deze piek. Uit jezelf wakker worden wordt een probleem en de helderheid en frisheid is ver te zoeken. Moe in de ochtend en zonder koffie (cafeïne) red je de dag niet.
Chronische stress kan via verschillende wegen tot een energietekort leiden, namelijk door:
Activatie van het immuunsysteem
De werking van het slaaphormoon melatonine tegen te gaan
Het verminderen van de cortisolproductie ’s ochtends (CAR).
Dus:
Zorg voor voldoende slaap
Zorg voor minder stressprikkels op je lijf
Natuurlijke voeding
Beweeg regelmatig voor een goede doorbloeding